Gisteren is een pakketje bezorgd dat een lange reis heeft gemaakt: op een internationale veiling gekocht en daarna enkele weken onderweg geweest naar Esch. In Corona-tijd gaat alles in een lager tempo, ook het vrachtvervoer.

Het gekochte voorwerp staat ook in het teken van “vertragen”, het is immers een onderdeel van de Chinese traditionele kalligrafie: het met de hand vervaardigen van prachtige karaktertekens, of zelfs hele hangrol-schilderingen, vaak tot in detail uitgevoerd. Bij het kalligraferen neem je tijd voor bezinning, je legt dan je penseel (even?) terzijde op een speciaal hiertoe gemaakt porseleinen of stenen voorwerp. Zowel de penseelhouder (links) als het waterspoelbakje (rechts) zijn prachtig bewerkt. Een gestileerd landschap met bergen, bomen en bloemen. En dat alles op nog geen 10 cm!

Overigens bestaat het verschijnsel “veilingen” al vele honderden jaren. Sinds de oudheid worden ze gebruikt voor het verkopen van een groot scala aan goederen. De eerste schriftelijke melding van een veiling wordt toegeschreven aan de Griekse historicus Herodotus. Het betreft een veiling in het oude Babylon rond 500 voor Christus! Jammer dat niet bekend is wat daar toen geveild is.

In het Romeinse Rijk werden regelmatig liquidatie-veilingen gehouden, waarschijnlijk al via het principe van “opbod”. Zo kwamen bijvoorbeeld grote landgoederen onder de hamer. Zou de bezitter geen erfgenamen hebben gehad of….zou hij in ongenade zijn geraakt bij een hebzuchtige Romeinse keizer? Het blijft een vraag!

Veilingen vonden toen ook vaak plaats na militaire Romeinse overwinningen : zo werd de oorlogsbuit aan de man gebracht. De werkwijze was eenvoudig: een speer, die in de grond werd geplaatst, gaf aan dat de veiling aan de gang was! Dat waren nog eens tijden!

Tijdens de Middel-eeuwen werden veilingen in heel Europa minder populair en pas tijdens de daaropvolgende Renaissance komt het oude veilingprincipe weer tot leven.

De eerste moderne Engelse veilingen vinden rond 1590 plaats, en worden enkele jaren later vermeld in de Oxford English Dictionary in 1595. Ook deze veilingen gaan “per opbod ” en dit principe geldt in het vakjargon nog steeds als “Engelse veiling”.

Waar zouden deze veilingen aanvankelijk gehouden zijn? Pas na het ontstaan van de  “Coffee-houses” in Engeland vinden ze daar plaats in kleine ruimtes. Er is ook onderscheid in veilingen: voor kunstveilingen wordt druk geadverteerd, blijkt uit de vermeldingen in de Londense Gazette aan het eind van de 17e eeuw. Zou dat te maken hebben met de verwachte opbrengst? Leuk detail van de werkwijze in Engeland is dat de tijdsduur van bieden vaak bepaald werd door een kaars. Degene met het hoogste bod als de kaars uitging was de winnaar van het kavel!

Door de toenemende populariteit ontstaan de eerste veilinghuizen. Jammer voor de Engelsen, maar ze kunnen niet bogen op het oudste, nog bestaande veilinghuis. Dat is immers het Stockholmse Veilinghuis (al opgericht in 1674), en niet de veel latere, overbekende Sotheby’s (1744) of Christie’s ( 1766)!

De Nederlandse veilingtraditie gaat terug tot 1887, toen er- je zou bijna zeggen: hoe kan het ook anders- groente en fruit  werd geveild en wel door een zekere Jongerling in Broek op Langendijk. Een voorbeeld  van een heel ander soort veiling en wel de  “afslag-veiling”, waarbij de verkoper een (te) hoge startprijs bepaalt en deze steeds laat zakken totdat iemand akkoord gaat. Meestal wordt hierbij gebruikgemaakt van een veilingklok.

Het is niet duidelijk of Jongeling de “uitvinder” van deze soort veilingen is, want rond dezelfde tijd  worden er in Noord-Duitsland ook diverse partijen vis op een afslagveiling verkocht i.p.v. verkoop aan één vaste afnemer.

 

Naast de vroege berichtgeving over de Romeinse veilingen is er bewijsmateriaal dat ook in het oude China geveild werd en wel door ….. Boeddhistische monniken. Na de dood van een monnik kwam zijn bezit onder de hamer. Ik kan me voorstellen dat onderstaand antiek ivoren kruidendoosje op een dergelijke veiling werd aangeboden om zodoende geld bijeen te krijgen voor het bouwen van tempels.

Tegenwoordig brengt vooral Chinees porselein enorme bedragen op bij gerenommeerde  westerse veilingen. Zo betaalde in 2005 de hoogste bieder bij Christie’s 15,688,000 miljoen pond voor een porseleinen vaas (Yuan Dynastie rond 1350), een recordprijs voor een keramisch kunst-object!

Dat bedrag heb ik uiteraard – bij lange na- niet betaald voor het kleine hardstenen voorwerp waarop men in een ver verleden de penselen voor kalligrafie liet “rusten”. In de toekomst wordt het weer een gebruiksvoorwerp: bij enkele Histotainment-lezingen!

Met dank aan Christie’s voor foto’s Yuan-vaas.

Bron Veilingwezen:  Ralph Cassidy, Jr. Auctions and Auctioneering, University of California Press, 1967