8 maart, internationale vrouwendag, een mooie gelegenheid voor een korte Histotainment nieuwsbrief gewijd aan een interessante vrouw.

Bij toeval kwam ik haar tegen tijdens mijn zoektocht naar exotische planten : Nicole-Reine Hortense Lepaute. Een 18e eeuwse vrouw zoals velen, zul je denken…niets is echter minder waar. Nicole-Reine was – zoals de Fransen zo mooi omschrijven – “une femme extraordinaire,” een buitengewone vrouw.
Allereerst is er een asteroide naar haar genoemd, en wel de  “7720 Lepaute”.
Da’s niet niks dacht ik, een eigen sterachtig hemellichaam en dat in de achttiende eeuw en ook nog in de ‘macho astronauten’-wereld!

Over haar vroege jeugd is weinig bekend. Nicole-Reine wordt geboren in Parijs (1723) als dochter van Jean Etable.
Haar vader is als kamerheer in dienst van de koninklijke familie en daarom is het gezin gehuisvest “ergens” in het Palais de Luxembourg.
Een van de privileges die Nicole-Reine hier heeft, is de toegang tot de paleis-bibliotheek. Ze groeit op als auto-didact met een veelzijdige belangstelling. Ze verslindt dan ook allerhande boeken, waarbij haar voorkeur uitgaat naar mathematiek en astronomie.

Op 27 jarige leeftijd trouwt ze met Jean-André Lepaute, die ook in het paleis woont, aangezien hij werkzaam is als koninklijke klokkenmaker.
Hun verbintenis blijkt ook in zakelijk opzicht heel suksesvol: het echtpaar heeft een aantal bijzondere klokken geconstrueerd.

De kostbare klokken zijn namelijk voorzien van een astronomische functie. Vooral Jean-André wordt hiermee wereldberoemd, terwijl het waarschijnlijk Nicole-Reine is die het nodige “denkwerk” hiervoor heeft verricht.
Zij biedt immers de eerste klok aan de Academie van Wetenschappen aan (1753) en houdt een wetenschappelijke presentatie over het onderwerp.
Gelukkig is een van de leden van de Academie, Jérome Lalande, dermate onder de indruk van haar, dat hij haar een functie aanbiedt in zijn team met  vooraanstaande wetenschappers.
Samen met de mathematicus Alexis Clairaut houdt ze zich daarna maandenlang bezig met de berekeningen van de baan om de aarde die de komeet Halley zal afleggen. Dit is de 1e keer dat een wetenschappelijk team zich met dergelijke voorspellingen bezighoudt.
Overigens zijn hun berekeningen vrij exact: komeet Halley zal inderdaad in het voorjaar van 1759 zichtbaar zijn.

De rest van haar leven blijft de kinderloze Nicole-reine zich bezighouden met wiskundige- en astronomische uitdagingen. Ze schrijft onder meer astronomische handboeken die vooral voor de navigatie van grote waarde blijken te zijn.

Internationale bekendheid levert het haar niet op. Wel een mooi eerbetoon van een bekende 18e eeuwse wetenschapper. De naturalist Philibert Commerson noemt een bloeiende plant die recentelijk in China (en Japan) ontdekt is naar haar: hortensia, de Latijnse versie van de naam Hortense.
Hoewel Nicole -Reine Hortense weliswaar in de vergetelheid is geraakt, verkrijgt ze op deze wijze toch nog enige “eeuwige roem”.
En mijn zoektocht naar planten (voor Histotainment) die oorspronkelijk uit China afkomstig zijn, krijgt met deze vrouw een extra dimensie: ik kijk in de toekomst waarschijnlijk toch op andere wijze naar hortensia’s…….